در روزهای اخیر، بازار ارزهای دیجیتال یکی از شدیدترین سقوط‌های خود را تجربه کرد و بسیاری از تریدرها و سرمایه‌گذاران با زیان‌های سنگینی مواجه شدند. در حالی که برخی تحلیلگران این افت را تنها به دلیل تنش‌های سیاسی میان ایالات متحده و چین و به‌ویژه سیاست‌های جدید ترامپ دانسته‌اند، شواهد نشان می‌دهد که دلایل واقعی این بحران بسیار عمیق‌تر و چندبعدی‌تر است. گزارش‌های تازه از شرکت‌های تحلیل داده درون زنجیره‌ای نشان می‌دهد که رفتار هیجانی، طمع بی‌پایان تریدرها و استفاده گسترده از اهرم مالی، در کنار نگرانی‌های اقتصاد کلان، نقش پررنگی در این سقوط داشته‌اند.
طوفان ناگهانی در بازار؛ چرا تریدرها به دنبال مقصر می گردند؟
هر بار که بازار رمزارزها سقوط می‌کند، نخستین واکنش تریدرهای خرد جست‌وجوی یک عامل مشخص برای مقصر دانستن است. روز جمعه، همزمان با انتشار خبر تعرفه‌های جدید ترامپ بر کالاهای چینی، موجی از تحلیل‌ها در فضای مجازی شکل گرفت که سقوط بیت کوین را به‌طور کامل به این خبر نسبت می‌دادند. شرکت تحلیلی Santiment در گزارشی اعلام کرد که این نوع واکنش‌ها نشانه‌ای از «رفتار احساسی جمعی» است؛ رفتاری که در زمان فشار روانی و مالی، تمایل دارد دلایل پیچیده را نادیده بگیرد و تنها به دنبال پاسخ‌های ساده باشد.
Santiment تأکید کرده است که عوامل بنیادی‌تری در کار بوده‌اند. فشار فروش ناشی از تسویه موقعیت‌های پرریسک، کاهش اعتماد عمومی به ETFهای بیت کوین و ضعف نقدینگی در بازار از جمله مواردی‌اند که زمینه‌ساز سقوط اخیر بوده‌اند.
طمع و ریسک بیش از حد؛ ترکیب خطرناک سقوط بازار
تحلیلگران نشریه اقتصادی The Kobeissi Letter در بررسی خود اعلام کردند که استفاده بیش‌ازحد از لوریج (اهرم مالی) توسط تریدرها، نقشی کلیدی در شدت این ریزش داشته است. در بازارهای رمزارزی، بسیاری از معامله‌گران برای چند برابر کردن سود خود از اهرم استفاده می‌کنند، اما همین ابزار در زمان نوسان منفی، زیان را نیز چند برابر می‌کند.
طبق آمار منتشرشده، در جریان سقوط اخیر بیش از ۱۶.۷ میلیارد دلار موقعیت خرید (لانگ) منحل شده، در حالی که تنها ۲.۵ میلیارد دلار از موقعیت‌های فروش بسته شده‌اند. این اختلاف نشان می‌دهد که بسیاری از تریدرها با خوش‌بینی بیش از حد وارد بازار شده بودند و عملاً خودشان زمینه سقوط را فراهم کردند. کارشناسان معتقدند که این رفتار ناشی از ترکیب خطرناک «طمع و اعتماد بیش از اندازه» بوده است؛ دو عاملی که همیشه در سقوط‌های بزرگ نقش اصلی را ایفا می‌کنند.
تأثیر تنش های اقتصادی میان آمریکا و چین بر بازار کریپتو
با وجود عوامل داخلی بازار، نمی‌توان از تأثیر مستقیم تنش‌های تجاری جهانی چشم‌پوشی کرد. افزایش تعرفه‌های ۱۰۰ درصدی از سوی آمریکا بر کالاهای چینی و واکنش تلافی‌جویانه پکن، فضای اقتصادی را متشنج کرده و سرمایه‌گذاران را به سمت دارایی‌های سنتی‌تر مانند طلا و اوراق قرضه سوق داده است. Santiment گزارش داده است که اخبار مربوط به روابط واشینگتن و پکن به شکل محسوسی بر رفتار تریدرهای خرد تأثیر گذاشته و در بسیاری از موارد، تصمیم‌های هیجانی آن‌ها را هدایت کرده است.
در صورت بهبود روابط اقتصادی میان دو کشور، احتمال بازگشت اعتماد به بازار رمزارزها وجود دارد، اما در سناریوی معکوس، بدتر شدن تنش‌ها می‌تواند زمینه سقوط بیت کوین به زیر ۱۰۰ هزار دلار را فراهم کند. این موضوع نشان می‌دهد که در حال حاضر، بیت کوین بیش از آنکه به عنوان «پناهگاه امن» شناخته شود، رفتاری مشابه دارایی‌های پرریسک دارد.
شاخص ترس و طمع؛ بازتاب احساسات ناپایدار بازار
یکی از ابزارهای مهم برای سنجش احساسات سرمایه‌گذاران، شاخص «ترس و طمع» (Fear & Greed Index) است. این شاخص در روز جمعه عدد ۶۴ را نشان می‌داد که بیانگر هیجان و اعتماد بالای بازار بود، اما تنها یک روز بعد به عدد ۳۱ سقوط کرد. این کاهش ۳۷ واحدی، بزرگ‌ترین افت در شش ماه گذشته به شمار می‌رود و بیانگر تغییر ناگهانی احساسات از طمع به ترس است.
کاهش شدید این شاخص معمولاً نشانه‌ای از ورود بازار به مرحله «پاک‌سازی اهرم‌ها» است، مرحله‌ای که در آن سرمایه‌گذاران بی‌تجربه از بازار خارج می‌شوند و فرصت برای تثبیت قیمت‌ها فراهم می‌شود. بسیاری از تحلیلگران معتقدند اگر این روند ادامه یابد، می‌تواند مقدمه‌ای برای بازگشت آرام بازار در هفته‌های آینده باشد.
جمع بندی
سقوط اخیر بازار رمزارزها بار دیگر نشان داد که این صنعت هنوز در برابر رفتارهای هیجانی و شوک‌های سیاسی جهانی آسیب‌پذیر است. ترکیب طمع، اهرم‌های بالا و اخبار منفی اقتصاد کلان، محیطی را ایجاد کرده که هر حرکت ناپایدار می‌تواند به سقوطی بزرگ منجر شود. با این حال، کارشناسان بر این باورند که بازار در حال بلوغ است و چنین نوساناتی در بلندمدت باعث افزایش آگاهی و مسئولیت‌پذیری تریدرها خواهد شد.
اگر روابط اقتصادی میان قدرت‌های جهانی بهبود یابد و سرمایه‌گذاران نهادی مجدداً به بازار بازگردند، احتمال دارد که روند صعودی جدیدی آغاز شود. اما در شرایط کنونی، احتیاط، مدیریت ریسک و تصمیم‌گیری بر اساس داده‌های واقعی، کلید بقا در دنیای پرنوسان رمزارزها است.