ارزهای دیجیتال در دهه گذشته تحولی عظیم در دنیای مالی و فناوری ایجاد کرده‌اند. در این میان، بیت‌کوین و اتریوم دو بازیگر اصلی این عرصه به شمار می‌آیند. بسیاری از مردم بیت‌کوین را به‌عنوان اولین و مشهورترین ارز دیجیتال می‌شناسند، اما اتریوم با قابلیت‌های گسترده‌تر و رویکردی متفاوت، جایگاه ویژه‌ای در این اکوسیستم پیدا کرده است.
در این مقاله، به زبانی ساده و در عین حال تخصصی، به بررسی اتریوم، نحوه عملکرد آن، تفاوت‌های کلیدی‌اش با بیت‌کوین و کاربردهای هرکدام می‌پردازیم. اگر به دنبال درک عمیق‌تر از فضای بلاکچین هستید، این مقاله نقطه شروع بسیار خوبی است.
اتریوم چیست؟
اتریوم (Ethereum) یک پلتفرم مبتنی بر فناوری بلاکچین است که امکان ایجاد و اجرای قراردادهای هوشمند و برنامه‌های غیرمتمرکز (DApps) را فراهم می‌کند. ارز دیجیتال بومی این شبکه، اتر (ETH) نام دارد.
اتریوم تنها یک ارز دیجیتال نیست؛ بلکه بستری برای ساخت اپلیکیشن‌های غیرمتمرکز است. این تفاوت بنیادین باعث شده اتریوم بیش از آنکه رقیب بیت‌کوین باشد، مکمل آن تلقی شود. بنیان‌گذار اصلی اتریوم، ویتالیک بوترین، در سال ۲۰۱۵ این پلتفرم را با هدف گسترش کاربردهای بلاکچین فراتر از انتقال پول راه‌اندازی کرد.
مهم ترین ویژگی های اتریوم
اتریوم قابلیت‌های متعددی دارد که آن را از سایر ارزهای دیجیتال متمایز می‌کند. این پلتفرم انعطاف‌پذیر و توسعه‌پذیر، در حال حاضر بستری برای هزاران پروژه رمزارزی و فناوری است.
۱. قراردادهای هوشمند (Smart Contracts)
قراردادهای هوشمند قطعه‌ای کد هستند که روی بلاکچین اجرا می‌شوند و به صورت خودکار شرایط توافق‌نامه‌ها را اجرا می‌کنند. این قراردادها بدون نیاز به واسطه، شفاف و تغییرناپذیر هستند.
۲. اپلیکیشن های غیرمتمرکز (DApps)
اتریوم محیطی برای توسعه اپلیکیشن‌هایی است که بر بستر بلاکچین اجرا می‌شوند و کنترل مرکزی ندارند. این اپ‌ها در حوزه‌های مختلفی از مالی تا بازی و شبکه‌های اجتماعی توسعه یافته‌اند.
۳. پشتیبانی از توکن های ERC-20 و ERC-721
بسیاری از پروژه‌های ارز دیجیتال روی استاندارد ERC-20 در شبکه اتریوم ساخته می‌شوند. همچنین، توکن‌های غیرقابل تعویض (NFT) اغلب با استاندارد ERC-721 روی اتریوم ایجاد می‌شوند.
۴. جامعه توسعه دهنده گسترده
اتریوم یکی از فعال‌ترین جوامع توسعه در فضای بلاکچین را دارد که باعث نوآوری مستمر و به‌روزرسانی مداوم این شبکه می‌شود.
بیت کوین چیست؟
بیت‌کوین (Bitcoin) اولین ارز دیجیتال غیرمتمرکز در جهان است که در سال ۲۰۰۹ توسط فرد یا گروهی با نام مستعار ساتوشی ناکاموتو معرفی شد. هدف اصلی بیت‌کوین، ایجاد یک سیستم پرداخت دیجیتال همتا به همتا بود که بدون دخالت نهادهای مرکزی فعالیت کند.
بیت‌کوین به عنوان طلای دیجیتال شناخته می‌شود و ذخیره ارزش آن، از دلایل اصلی محبوبیتش در میان سرمایه‌گذاران است. برخلاف اتریوم، بیت‌کوین تمرکز خود را بر انتقال و ذخیره ارزش گذاشته است، نه اجرای قراردادهای هوشمند.
تفاوت های اصلی اتریوم و بیت کوین
گرچه هر دو ارز دیجیتال از فناوری بلاکچین استفاده می‌کنند، اما تفاوت‌های ساختاری و کارکردی زیادی دارند که آن‌ها را از یکدیگر متمایز می‌کند. در ادامه به بررسی این تفاوت‌ها می‌پردازیم.
۱. هدف و کاربرد
اتریوم بستری برای اجرای قراردادهای هوشمند و ساخت برنامه‌های غیرمتمرکز است، در حالی که بیت‌کوین صرفاً یک ارز دیجیتال برای انتقال و ذخیره پول دیجیتال محسوب می‌شود.
۲. زبان برنامه نویسی
اتریوم از زبان برنامه‌نویسی Solidity برای توسعه قراردادهای هوشمند استفاده می‌کند، در حالی که بیت‌کوین فاقد چنین امکاناتی برای توسعه اپلیکیشن‌ها است.
۳. زمان تأیید تراکنش ها
میانگین زمان ساخت هر بلوک در بیت‌کوین حدود ۱۰ دقیقه است، در حالی که در اتریوم این زمان حدود ۱۲ تا ۱۵ ثانیه است. این موضوع باعث سرعت بالاتر اتریوم در پردازش تراکنش‌ها می‌شود.
۴. عرضه کل
عرضه بیت‌کوین محدود به ۲۱ میلیون واحد است، اما اتریوم محدودیتی در عرضه ندارد، هرچند از سال ۲۰۲۲ با ارتقای «Merge» سیاست کنترل تورم نیز به آن افزوده شده است.
۵. الگوریتم اجماع
بیت‌کوین از الگوریتم اثبات کار (PoW) استفاده می‌کند. اتریوم نیز تا پیش از سال ۲۰۲۲ از همین الگوریتم بهره می‌برد، اما اکنون با ارتقای Merge به اثبات سهام (PoS) تغییر مسیر داده است که انرژی بسیار کمتری مصرف می‌کند.
اتریوم ۲.۰ و تحول در آینده
اتریوم با پروژه‌ای با نام اتریوم ۲.۰ یا “Eth2” وارد مرحله‌ای تازه از توسعه شده است. این به‌روزرسانی، که بخش مهمی از آن در سال ۲۰۲۲ با موفقیت اجرا شد، شامل تغییر الگوریتم اجماع به PoS و افزایش مقیاس‌پذیری شبکه است.
این تغییرات باعث شده‌اند اتریوم به شبکه‌ای کاراتر، کم‌مصرف‌تر و سازگارتر با محیط زیست تبدیل شود. همچنین زمینه را برای رشد بیشتر دیفای (DeFi) و NFTها فراهم کرده است.
نقش اتریوم در اقتصاد دیجیتال
اتریوم نقش مهمی در اقتصاد دیجیتال نوظهور ایفا می‌کند. بسیاری از پروژه‌های مبتنی بر مالی غیرمتمرکز (DeFi) مانند وام‌دهی، استیبل‌کوین‌ها، صرافی‌های غیرمتمرکز و بیمه‌های هوشمند بر بستر اتریوم توسعه یافته‌اند.
همچنین بازار NFTها تقریباً به‌طور کامل بر پایه اتریوم شکل گرفته است. پلتفرم‌هایی مانند OpenSea و Rarible از اتریوم به‌عنوان زیربنای خود استفاده می‌کنند. این تنوع کاربردی، اتریوم را به ستون فقرات وب ۳.۰ تبدیل کرده است.
سرمایه گذاری در اتریوم یا بیت کوین؛ کدام بهتر است؟
پاسخ به این سؤال بسته به اهداف، میزان ریسک‌پذیری و افق سرمایه‌گذاری افراد متفاوت است. بیت‌کوین با توجه به عرضه محدود و سابقه‌اش در بازار، گزینه‌ای مناسب برای حفظ ارزش و سرمایه‌گذاری بلندمدت است. در مقابل، اتریوم با پتانسیل بالا در نوآوری و توسعه، ممکن است سودآوری بیشتری داشته باشد.
برخی از سرمایه‌گذاران ترجیح می‌دهند سبدی ترکیبی از هر دو ارز داشته باشند تا از مزایای هرکدام بهره‌مند شوند.
جمع بندی
اتریوم و بیت‌کوین هر دو از بزرگ‌ترین و تأثیرگذارترین پروژه‌های دنیای ارز دیجیتال هستند، اما کارکردها و اهداف کاملاً متفاوتی دارند. اتریوم یک بستر برنامه‌نویسی برای ایجاد اپلیکیشن‌های غیرمتمرکز و قراردادهای هوشمند است، در حالی که بیت‌کوین به عنوان ابزاری برای ذخیره و انتقال ارزش دیجیتال شناخته می‌شود.
درک تفاوت‌ها و ویژگی‌های هرکدام، به کاربران و سرمایه‌گذاران کمک می‌کند تصمیم‌گیری هوشمندانه‌تری در فضای پیچیده بلاکچین داشته باشند. آینده از آن فناوری‌های غیرمتمرکز است و شناخت دقیق آن‌ها، سرمایه‌گذاری مطمئن‌تری را تضمین می‌کند.